Sıradışı İş Modelleri

ABD’li Tony Hsieh 1998’de ortak kurucusu olduğu LinkExchange’i Microsoft’a $265 milyon’a sattıktan sonra, yatırımcı kimliğiyle girişimcilik ekosistemini desteklemeye devam ediyordu. 1999’da E-ticaret şirketi Zappos’a tohum sermayesi (seed capital) yatırımı yapmıştı ve akabinde danışman olarak şirkete özellikle yazılım alanında tecrübelerini aktarmaya başlamıştı. Zamanla, Tony Hsieh Zappos iş modelini beğenmiş ve kurucularının adanmışlığına da hayran kalmıştı. Sıra Dışı İş Modelleri-Zappos.com İnternet üzerinden ayakkabı satarak, sektörün Amazon’u olmak isteyen Zappos, bunun için katalog piyasasını ikame etmeyi planlıyordu. Zira, katalog siparişleri $40 milyar’lık ABD ayakkabı pazarının %5’ine tekabül ediyordu ve Zappos yönetimi bu $2 milyar’lık pazar potansiyelini hedefliyordu. Kurulan E-ticaret sitesi de halihazırda her hafta $2.000 sipariş çekmeye de başlamıştı … Hsieh’nin amacı, Zappos’a ilk yatırımı yapmakla, sonradan ihtiyaç duyulacak büyüme sermayesinin (venture capital) daha kolay bulunmasına vesile olmaktı. 2000 senesinin son çeyreğinde, internet balonunun patlamasıyla beraber borsa çöker ve diğer yatırımcılar da dot.com piyasasından uzaklaşırlar. Bu sebeple, Hsieh ve Zappos yönetiminin büyüme sermayesi çekme planları da suya düşer … Hsieh çok zor bir dönemde kurtarıcı rolünü üstlenmek zorunda kalır ve daha etkili hareket edebilmek için Zappos’un CEOsu olur. Ancak, Hsieh tam da kolları sıvayıp çalışmaya başlamışken, 9/11 terör saldırıları gerçekleşir ve finans piyasası daha da derin bir güvensizlik dönemine girer. Pes etme şansı olmayan Hsieh, tüm olumsuzluklara rağmen Zappos’un özgün iş modelini geliştirmeye ve bu süreçte üç alan üzerinde yoğunlaşmaya başlar: (1) Müşteri Hizmetleri (2) Kurum Kültürü (3) Çalışan Memnuniyeti Zappos 2009 yılında $1,2 milyar’a Amazon’a satıldığında iş modelinin ve kurum kültürünün sıra dışılığı satış primine yansır … Sıra Dışı Müşteri Hizmeti Başlangıçta, Zappos’un iş modeli talep toplamak, üreticilere aktarmak ve komisyon geliri elde etmekten ibaretti. Yalın bir pazarlama modeli oluşturulmuştu, çünkü ürün depolama ve kargo işlemlerini tümüyle üreticiler üstlenmişti. Müşteriler evlerinin rahatlığında Zappos sitesinin çok markalı yelpazesini geziyor ve  7/24 sipariş verebiliyorlardı. Üreticiler ise internet kanalına yatırım yapmak zorunda kalmadan, Zappos platformu üzerinden…