• Eposta: info@yolacanerconsulting.com

Planlı Fırsatçılık. Gelecek Çok Yakında!

  • 0
800 800 Yolaçaner Consulting

Fırsatçılık kavramı stratejik yönetim açısından genelde yanlış yorumlanır.

Gelecek henüz uzakta olduğundan konularla günü geldiğinde ilgilenmek ve fırsatları ortaya çıkınca değerlendirmek gerektiği düşünülür.

Dere görünmeden paçaları sıvamaya gerek olmadığı fikri profesyonel yönetim prensiplerine aykırıdır. 

Çünkü, gelecek sanıldığı kadar da uzakta değildir…

Bu sebeple de, üst yönetim olarak geleceğe bugünden hazırlık yapmanız çok önemlidir…

Stratejik yönetim açısından asıl şunu söyleyebiliriz: Hazırlık yapmayı aksatmak, işlerin aksamasını hazırlamaktır.

Planlı Fırsatçılık Konsepti

Yönetim bilimci Vijay Govindarajan geliştirdiği planlı fırsatçılık konseptinde iki varsayımdan yola çıkar:

(1) Gelecek tahmin edilemez; ancak gelecek senaryoları öngörülebilir ve bu senaryolara bağlı olarak stratejiler geliştirmek mümkündür. (Planlama)

(2) Gelecek tahmin edilemediğinden, gelecek senaryoları temel alınarak bir fırsatlar portföyü oluşturmak gerekir. (Fırsatçılık)

Demek ki, planlı fırsatçılık öngörülemeyen durumların oluşmadan önce kontrol altına alınmasına yönelik ihtiyati bir stratejik yönetim yaklaşımıdır.

Buna göre, geleceğin bilinmezliğine karşı edilgen kalmak yerine, geleceği mümkün olduğunca iyi yönetmenin yollarına başvuran bir öğretidir.

Planlı fırsatçılığın kurum kültürüne etkisi de son derece olumludur…

Zira, strateji ve iş geliştirmeye yönelik senaryo çalışmalarının etrafında, aynı zamanda değişimi kucaklamaya hazır bir kültürel yapı da gelişmeye başlar:

(a) Yeni fikirlere şans tanıyan bir altyapı,

(b) Fikirleri önceliklendirme kapasitesi olan bir yönetim ekibi, ve

(c) Sürekli değişimi benimseyen adaptif ve girişimci bir kurum kültürü oluşmaya başlar.

Planlı Fırsatçılık. Gelecek Çok Yakında! / Photo: Shutterstock

Planlı Fırsatçılığın Kültürel Altyapısı

Planlı fırsatçılığı benimsemiş adaptif ve girişimci şirketleri inceleyen bir diğer yönetim bilimci olan Rita Gunther McGrath bu kurumların bir yandan piyasalara yönelik muazzam bir harici kıvraklığa, öte yandan da organizasyona yönelik müthiş bir dahili denge sağlama kapasitesine sahip olduklarını tespit etmiş.

Görünene göre stratejik esneklik ve değişim kapasitesini destekleyen kültürel atiklik kaynaklarına, daima organizasyonel istikrar ve dengeyi sağlayan kültürel istikrar kaynakları da eşlik etmekte.

İnceleyelim.

(1) Atiklik Kaynakları

(a) Değişim, yönetim açısından oldukça normal ve rutin bir süreçtir. Kaynaklar stratejik önceliklere göre hızlıca yeniden tahsis edilebilir.

(b) Çalışanlar işten çıkarılmaz, yeni görevleri için eğitilir ve rotasyona tabi tutulurlar.

(c) Bütçe merkezi olarak yönetilir ve iş birimi düzeyinde rehin tutulmaz.

(d) İnovasyon süreklidir ve yatırımla desteklenir.

(e) Büyük ve yüksek riskli satın alma ve/veya ortaklıklara girilmez. Hem iş, hem de kültürel riskleri sınırlamak amacıyla göreceli küçük ve az riskli stratejik satın alma ve ittifaklar tercih edilir.

(2) İstikrar Kaynakları

(a) Kenetleyici bir kurumsal kimliğin ve adanmışlığın temelini oluşturan ateşleyici bir vizyon-misyon kombinasyonu hissedilir.

(b) Vizyon, misyon, değerler ve stratejik yön genel anlamda istikrarlıdır. Orta-uzun vadeye yönelik büyük rota değişiklikleri yapılmaz.

(c) Sürekli eğitim ve gelişim dahilinde çalışanların şirket içindeki pozisyonları düzenli olarak değişir. Rekabet şartları değiştiğinde ise insanlar işten çıkarılmadan yeni fırsatlara yönlendirilir. Böylece bilgi ve beceri muhafaza edilir, kurumun iş piyasasında itibarı güçlenir ve güven kültürü pekiştirilir.

(d) Üst düzey yönetici pozisyonları da aynı prensip dahilinde mümkün olduğunca şirket içi terfilerle doldurulur.

Gelecek Senaryoları

Planlı fırsatçılık konseptinin bir ayağı gelecek senaryoları oluştarmak ve sürekli güncel tutmaktan ibarettir.

Senaryo çalışmaları olası fırsatları çabuk değerlendirebilen kurumların en kritik başarı faktörüdür ve senaryo çalışmalarını organize etmek açısından özellikle iki alan üzerinde yoğunlaşmak faydalı olacaktır:

(1) Tüm çalışanlara açık, web-tabanlı bir pazar-rekabet bilgileri toplama ve yönetme sisteminin oluşturulması

(2) Strateji ekibinin dahili ve harici uzmanlarla düzenli aralıklarda senaryo güncellemeleri yapması

Senaryo güncellemelerinde cevaplanması gereken bazı sorular:

(a) Gelecekte müşterimiz hangi yönleriyle değişecek? Ufukta görünen müşteri trendleri nedir?

(b) Teknolojik trendler?

(c) Rekabet ve piyasa düzenleyici trendler?

(d) Pazarlama trendleri?

(e) Poitik ve ekonomik trendler?

Planlı Fırsatçılık. Gelecek Çok Yakında! / Photo: Hartwig HKD, 17 June 2010

Fırsatlar Portföyü

Planlı fırsatçılık konseptinin diğer ayağı ise stratejik projelerin tasarımı ve yönetimi ile alakalıdır.

Gelecek senaryoları dikkate alınarak fırsatlar beş kategori dahilinde tasarlanır:

Planlı Fırsatçılık. Gelecek Çok Yakında!

Rita Gunther McGrath’ın geliştirdiği bu model fırsatları belirsizliklere göre ayırt ediyor.

Birinci belirsizlik düzeyi piyasalara ve piyasalara yönelik örgütlenmeye ilişkin (market based view), ikinci belirsizlik düzeyi ise yetkinlik ve teknolojilere ilişkin (resource based view) olarak belirlenmiş.

Bu belirsizliklerin derecesine göre fırsatlar (1) çekirdek işler, (2) yeni platform modelleri, (3) konumlanma opsiyonları, (4) atlama taşları ve (5) keşif opsiyonları olarak kategorize ediliyor.

(1) Çekirdek işler

Çekirdek işleri pekiştiren ve geliştiren (daha iyi, daha hızlı, daha ucuz, daha üretken vs. yapan) fırsatlar önemlidir.

Onlar sayesinde işletme mevcut işlerinden daha uzun süre gelir elde edebilir ve diğer işlere yapacağı yatırımların finansmanını güvence altına alır.

(2) Yeni platform modelleri

Yeni platformlara yatırımlar bir sonraki çekirdek işlere yapılan önhazırlık olarak görülebilir.

(3) Konumlanma opsiyonları

Prensip olarak opsiyonlarla bugün ödenen nispeten küçük bir prim karşılığında gelecekte daha büyük bir yatırım yapma hakkı satın alınır.

Konumlanma opsiyonları herhangi bir ürün ve/veya hizmetin pazarı olduğu bilindiği, ancak talebe hitap etmek için hangi teknoloji ve yetkinliklere ihtiyaç olacağı bilinmediği durumlarda satın alınır.

Piyasada farklı standartlar mevcuttur ve hangi standartın gelecekte başarılı olacağı daha kestirilemiyordur ve bu nedenle, çeşitli standartlara ulaşımı (konumlanma) garantilemek için küçük opsiyonlar satın alınır, yani girişim ve/veya projelere yatırım yapılır.

(4) Atlama taşları

Bu fırsatlar mevcut bir müşteri sorununu teknolojisi geliştiğinde çözebilmek için yapılan hazırlık yatırımlarıdır.

Genelde, önemli bir teknolojinin gelişme aşamalarında pozisyon almak ve gelişimi “içinden” takip etme amaçlı oluşturulan, sıçrama tahtası niteliğinde iştiraklardır.

(5) Keşif opsiyonları

İşletme elindeki teknolojiyi yeni alanlarda kullanmanın yollarını aramaktadır. Bunların arasında örneğin yeni müşteri segmentleri, yeni coğrafyalar veya yeni uygulamalar olabilir…

Ancak, büyük yatırımlar yapmadan önce keşif yapmak, test etmek ve hipotezleri sınamak için yapılan ufak çaplı yatırımlara keşif opsiyonları denir.

Size önerim, yatırım bütçesini stratejinizle ahenkli bir şekilde kategorilere dağıtmanızdır.

Örneğin, şirket stratejiniz genel anlamda büyümeye odaklı ise, fırsatlar portföyünüzü stratejinizle senkronize etme amacıyla ağırlıklı olarak opsiyonlara (konumlanma, atlama taşları ve keşif) yatırım yapmanız önemlidir.

Hasat alabilmek için ekmelisiniz; ayıca zamana ve paraya sıkışık olmadığınız günlerde ekmelisiniz!

Sosyal medya hesaplarım 

Twitter: https://twitter.com/UTYolacaner

Facebook: www.facebook.com/yolacanerconsulting

Google+: https://plus.google.com/utyolacaner/post

LinkedIn: https://tr.linkedin.com/in/utyolacaner

  • 0

Leave a Reply

Your email address will not be published.

X